Bodrum’a Sürgün Edilişinin Sebebi
1925 yılında “Hapishanede İdama Mahkûm Olanlar Bile Bile Asılmaya Nasıl Giderler?” adlı öyküsünü Resimli Hafta dergisinde yayımlayan Cevat Şakir Kabaağaçlı, bu yazısında toplumun bazı hassas noktalarına değinmiştir. Söz konusu öykü, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde idama mahkum edilen insanların yaşadıklarını, psikolojilerini ve toplumsal adalet kavramını sorgular niteliktedir. Bu öyküde, dönemin yönetimine yönelik eleştirel bir dil kullanılmıştır. Yetkililer, yazıyı “halkı isyana teşvik” suçu kapsamında değerlendirmiştir. O yıllarda, yeni kurulan Cumhuriyet’in otoritesini sağlamlaştırmaya çalıştığı bir dönemdi ve düşünce özgürlüğüne karşı çeşitli kısıtlamalar söz konusuydu.
Sürgünün Detayları ve Sonuçları
Cevat Şakir, “Hapishanede İdama Mahkûm Olanlar Bile Bile Asılmaya Nasıl Giderler?” başlıklı yazısından dolayı Ankara İstiklal Mahkemesi’nde yargılandı. Mahkeme kararıyla 3 yıl kalebentlik (bir tür sürgün-ceza) cezasına çarptırıldı ve Bodrum’a gönderildi. Aslında bu sürgün cezası ilk başta Sinop’a verilmişti, fakat sonra Bodrum’a çevrildi.
Bu ceza onun hayatını değiştirdi. Çünkü Bodrum’un güzelliklerine, insanlarına ve doğal yaşamına hayran kalan Cevat Şakir, cezası bittikten sonra da Bodrum’da kalmaya devam etti ve bu kasabayı hayatının merkezine aldı. Hatta “Halikarnas Balıkçısı” lakabını da burada aldı. Bodrum’a olan sevgisini eserlerine yansıtarak, burayı tüm Türkiye’ye ve dünyaya tanıttı.
Sürgünün Edebiyata Etkisi
Cevat Şakir’in Bodrum’a sürgün edilmesi, Türk edebiyatı açısından bir dönüm noktası olmuştur. Onun Ege’yi, Akdeniz’i, denizi, balıkçıları ve bölgenin kültürünü anlattığı eserler, Anadolu’nun farklı bir yüzünü okuyucuya sunmuştur. Sürgün yıllarında gözlemlerini ve yaşadıklarını yazıya dökmesi sayesinde, Bodrum ve çevresi edebiyatta kendine özgü bir yer edinmiştir. Ayrıca denizcilik, doğa sevgisi ve Anadolu insanının sıcaklığı onun kalemiyle ölümsüzleşmiştir.
